Con Sâu Bướm và Alice nhìn nhau một lúc trong im lặng. Cuối cùng, nó bỏ cái tẩu thuốc ra khỏi miệng; và hỏi cô bé bằng một giọng lờ đờ, ngái ngủ: “Cô là ai?”
Đây hẳn không phải là một câu mở đầu hứa hẹn gì cho một cuộc nói chuyện. Alice trả lời nó, hơi ngượng ngùng, “Cháu… cháu cũng không biết, thưa ngài, ngay lúc này mình là ai nữa - ít nhất thì cháu cũng biết cháu ĐÃ TỪNG là ai, lúc cháu thức dậy sáng nay; nhưng kể từ lúc đó đến giờ, cháu e là mình đã thay đổi quá nhiều rồi.”
“Ý cô là gì?” con Sâu bướm nghiêm nghị nói. “Giải thích chính mình đi!”
“Cháu e là cháu không thể giải thích chính mình được, thưa ngài,” Alice nói, “bởi cháu đã không còn là chính cháu nữa, như ngài thấy đấy.”
“Ta không thấy,” con Sâu bướm nói.
“Cháu e là cháu không biết diễn giải thế nào cho nó rõ hơn được,” Alice trả lời lại một cách rất lịch sự, “bởi cả chính cháu cũng chẳng hiểu nổi nó nữa; cứ phải biến đi biến lại đủ mọi kích cỡ trong chỉ một ngày thực sự là làm cháu hết sức khó hiểu.”
“Nó không khó hiểu,” con Sâu bướm nói.
“Ừm, có lẽ là ngài chưa thấy nó thế,” Alice đáp, “nhưng đến khi ngài biến thành nhộng - ngài chắc chắn sẽ biến thành nhộng vào một ngày nào đó, ngài biết đấy - và sau đó, là biến thành một chú bướm. Cháu nghĩ hẳn lúc đó ngài cũng sẽ thấy có một chút kỳ kỳ chứ, phải không?”
“Không dù chỉ một chút,” con Sâu bướm nói.
“Vậy có lẽ cảm giác của ngài khác với của cháu,” Alice nói, “cháu chỉ biết nếu là cháu thì cháu sẽ thấy rất là lạ.”
“Nếu là cô!” con Sâu bướm khinh khỉnh đáp “Cô là ai?”
Thế là câu chuyện của họ lại quay trở lại điểm xuất phát. Alice cảm thấy có chút khó chịu vì con Sâu bướm cứ đáp theo cái kiểu câu một câu một bất lịch sự; cô bé liền nhỏm dậy và nói, giọng trầm trọng, “Cháu nghĩ, ngài nên nói cho cháu biết ngài là ai trước đã!”
“Tại sao?” con Sâu bướm hỏi lại.
Lại một câu hỏi khó nữa; và vì Alice chẳng thể nghĩ ra cách nào để mà trả lời nó được, và đồng thời trông con Sâu bướm cũng chẳng có vẻ vui vẻ gì, cô bé liền quay người lại và bỏ đi.
“Quay lại đây!” con Sâu bướm gọi theo cô bé. “Ta có chuyện quan trọng cần nói!”
Cái này thì nghe có vẻ hứa hẹn đấy, chắc chắn thế. Alice liền quay trở lại chỗ nó.
“Đừng có nổi nóng,” con Sâu bướm nói.
“Có thế thôi ạ?” Alice nói, cố gắng nuốt trôi cơn giận của mình.
“Chưa hết,” con Sâu bướm nói.
Alice nghĩ có lẽ tốt hơn là mình nên đợi, đằng nào cô bé cũng chẳng có việc gì khác để mà làm, và có khi con Sâu bướm sẽ tiết lộ cái gì đó đáng để bỏ công nghe. Suốt vài phút liền, con Sâu chỉ thở ra khói thuốc mà chẳng nói chẳng rằng gì hết, nhưng cuối cùng thì nó cũng thôi không khoanh tay nữa, bỏ cái tẩu thuốc ra khỏi miệng nó, rồi nói, “Vậy cô nghĩ là mình đã bị biến đổi hả?”
“Cháu e là đúng vậy, thưa ngài,” Alice nói, “Cháu không thể nhớ nổi những thứ mà cháu đã từng nhớ; và cháu không thể ở nguyên một kích cỡ nào, dù chỉ là trong mười phút!”
“Không thể nhớ nổi cái gì cơ?” con Sâu bướm hỏi.
“Ừm, cháu đã thử ngâm “Chăm chỉ biết bao, chú ong nhỏ” [1], nhưng đọc ra nghe chẳng giống bài thơ gốc gì hết!” Alice nói bằng một giọng buồn bã.
“Thử đọc lại bài ‘Cha đã già rồi, Cha William,’ xem,” con Sâu bướm nói.
Alice liền khoanh tay lại, và bắt đầu đọc:
“Cha đã già rồi, Cha William,” cậu con trai nói,
“Và tóc cha đã bạc nhiều lắm rồi;
Vậy mà cha cứ đứng lộn đầu xuống đất
Cha có nghĩ rằng, ở tuổi cha, làm thế là đúng không?
“Ở thời ta còn trẻ,” Cha William trả lời cậu con,
“Ta đã sợ làm thế sẽ ảnh hưởng đến não;
Nhưng giờ, khi đã chắc chắn là ta chẳng hề có nó,
Sao, ta cứ làm đi rồi làm lại thôi!”
“Cha đã già,” cậu con bảo, “như con vừa đã nói,
Và cha béo đến một cách khác thường,
Vậy nhưng cha cứ khoái lộn cà tưng mỗi khi ra khỏi cửa,
Con xin cha, cha làm thế để làm gì vậy?”
“Kể từ thời ta còn trẻ,” ông đáp, rũ rũ mớ tóc bạc,
“Ta đã giữ cho tay chân ta luôn mềm dẻo như thế
Bằng thứ thuốc mỡ này - một si-linh một hộp -
Con có muốn mua lấy vài hộp về dùng không?”
“Cha đã già,” cậu con nói, “và răng cha đã phải yếu lắm rồi,
Đúng ra không ăn được thứ gì cứng hơn miếng thịt mỡ
Vậy mà cha vẫn xơi sạch một con ngỗng, nguyên cả xương cả mỏ,
Con xin cha, cha đã làm thế nào vậy?”
“Ở thời ta còn trẻ,” ông bố nói, “ta vẫn thường phải ra tòa án,
Và cứ mỗi vụ, lại cãi nhau nảy lửa với bà vợ ta,
Và cơ hàm ta cứ phát triển mãi từ đó, cho đến giờ
Nó sẽ còn khỏe cho đến tận ngày ta chết!”
“Cha đã già,” cậu con nói, “và người ta phỏng đoán,
Rằng thị lực của cha đã yếu lắm rồi,
Thế nhưng cha còn có thể giữ thăng bằng được một con lươn trên đỉnh mũi,
Nhờ đâu mà cha lại khéo léo đến vậy?”
“Ta đã trả lời ba câu hỏi, và thế là đủ lắm rồi,”
ông bố nói, “Đừng có mà tọc mạch quá!”
“Mày nghĩ là ta có thể ngồi cả ngày nghe mày hỏi đó chắc?
Đi chỗ khác chơi, không ta đá cho lộn cổ xuống bây giờ!”
“Đọc không đúng rồi,” con Sâu bướm nói.
“Có hơi sai một tí, cháu e là vậy,” Alice nói, “có vài từ hình như bị đổi khác đi đôi chút.”
“Cả bài thơ đó sai từ đầu đến cuối,” con Sâu bướm nói một cách dứt khoát, và tiếp theo sau đó là khoảng mấy phút liền im lặng.
Rồi con Sâu bướm mở miệng nói lại trước tiên.
“Cô muốn được ở kích cỡ nào?” nó hỏi.
“Ôi, cháu không kén chọn gì kích cỡ đâu,” Alice vội vã trả lời, “chỉ cần nó đừng đột ngột thay đổi lung tung nữa, ngài biết đấy.”
“Ta không biết,” con Sâu bướm nói.
Alice chẳng nói gì hết: chưa bao giờ mọi thứ lại mâu thuẫn với nhau đến thế; và cô bé thấy có vẻ mình sắp sửa phát cáu lên rồi.
“Giờ với kích cỡ này thì cô đã hài lòng chưa?” con Sâu bướm hỏi.
“Ừm, nếu được thì cháu muốn lớn lên thêm một xíu nữa, nếu ngài không phiền,” Alice nói, “chiều cao mà có bảy phân[2] thì thực là tệ hại hết sức.”
“Cái đó là một chiều cao hoàn toàn lý tưởng!” con Sâu bướm giận dữ nói, đứng thẳng người dậy bằng mấy đôi chân sau: nó cao vừa đúng bảy phân, không hơn không kém.
“Nhưng cháu không quen với nó!” Alice biện hộ lại một cách thảm thương. Cô bé thầm nghĩ, “Ước gì những con vật ở đây không quá dễ bị xúc phạm thế này!”
“Rồi cô cũng sẽ quen thôi,” con Sâu bướm nói; đặt cái ống điếu vào miệng và lại rít tiếp những hơi thuốc.
Lần này thì Alice kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi nó chịu mở miệng nói trở lại. Sau khoảng một hoặc hai phút, con Sâu bướm mới gỡ cái ống điếu ra khỏi miệng, ngáp một hai cái, rồi lắc mình đứng dậy. Nó xuống khỏi cây nấm, và chậm rãi bò đi trên nền cỏ, vừa đi vừa nói, “Một bên sẽ làm cô lớn hơn, còn bên kia sẽ làm cô nhỏ đi.”
“Một bên của cái gì? Còn bên kia của cái gì mới được?” Alice thầm thắc mắc.
“Của cây nấm ấy,” con Sâu bướm nói, cứ như thể cô bé vừa mới mở miệng ra hỏi vậy; và chẳng mấy chốc nó đã biến mất tăm mất dạng.
Alice băn khoăn nhìn cây nấm trong khoảng một phút, cố gắng suy đoán xem những bên nào là “hai bên”; và bởi cái cây nấm đó có hình tròn, việc trả lời được câu hỏi này chẳng dễ một chút nào cả. Nhưng rồi, cuối cùng, cô bé quyết định vươn hai cánh tay ra ôm lấy cái tán nấm, vươn xa hết mức có thể, và cứ mỗi tay cô bé lại bẻ lấy một mẩu nấm.
“Và giờ cái nào là cái nào đây?” cô bé tự hỏi mình, và cắn một miếng nhỏ ở cái mẩu bên tay phải để thử tác dụng. Ngay lập tức, cô bé cảm thấy cằm mình bị đập mạnh một cái, hóa ra nó đã đụng phải chân của cô bé rồi!
Alice kinh hoàng hết sức trước cái cảnh này, nhưng cô bé thấy là mình không còn nhiều thời gian nữa, bởi cô vẫn đang liên tục bị thu nhỏ lại; thế nên cô bé lập tức cắn ngay một miếng nấm bên tay trái. Cái cằm cô bé lúc này đã bị chèn vào chân sát quá, đến mức khó mà mở miệng ra được; nhưng cuối cùng thì cô bé cũng đã làm được, và xoay sở nuốt được một mẩu nấm bên tay trái.
* * * * * * * * * * * * * * *
“A, đầu mình lại được thoải mái trở lại rồi!” Alice reo lên, giọng sung sướng. Nhưng chỉ một tích tắc sau nó đã chuyển thành giọng hoảng sợ, khi cô bé nhận ra là đã không còn thấy đôi vai của mình đâu nữa: lúc nhìn xuống, tất cả những gì mà Alice có thể thấy chỉ là một cái cần cổ dài đến vĩ đại, mọc lên như một tòa tháp trên một biển lá xanh rậm rì trải ra phía bên dưới.
“Cái đám xanh xanh đó là cái gì vậy chứ?” Alice nói. “Và đôi vai của mình biến đi đâu mất rồi? Và ôi, đôi tay tội nghiệp của mình, sao mình lại không thể trông thấy chúng đâu thế này?” Vừa nói cô bé vừa thử vung vẩy hai cánh tay, nhưng chẳng có chút kết quả gì cả, chỉ trừ một chút rung lắc nhỏ giữa một đám lá xanh ở xa tít mù tắp phía bên dưới.
Vì có vẻ không thấy có khả năng có thể đưa tay mình lên đến đầu được, cô bé liền thử cúi đầu xuống đến chỗ của đôi tay, và rất sung sướng khi nhận ra rằng cái cổ dài ngoằng của mình có thể rất dễ dàng xoay trở đi khắp mọi hướng, hệt như một con rắn vậy. Cô bé vừa thành công trong việc uốn cái cần cổ thành một hình zíc zắc rất duyên dáng, và đang lặn mình xuống biển lá bên dưới, và nhận thấy rằng hóa ra chúng chính là tán lá của những cái cây trong khu rừng nơi cô bé vừa lang thang ban nãy; thì bỗng nhiên một tiếng rít lớn buộc cô bé phải trồi lên ngay lập tức. Một con bồ câu lớn đã lao thẳng vào mặt cô bé, và đang vụt tới tấp vào cô bằng hai cánh của mình.
“Rắn!” con Bồ câu thét lên.
“Tôi không phải là rắn!” Alice giận dữ nói. “Mau tránh xa tôi ra!”
“Ta bảo là rắn!” con chim nhắc lại, tuy vậy lần này giọng nó nghe nhỏ hơn trước, và có vẻ như nó đang vừa khóc vừa nói, “Ta đã thử đủ mọi cách, nhưng chẳng có cách nào dùng được với các người hết!”
“Tôi hoàn toàn không hiểu bạn đang nói về cái gì!” Alice kêu lên.
“Ta đã thử làm ở chỗ rễ cây, ở bên bờ sông, và ta đã thử cả ở chỗ những dãy hàng rào nữa,” con Bồ câu cứ nói tiếp mà không chú ý gì đến cô bé, “nhưng lũ rắn khốn kiếp đó! Không có gì làm vừa lòng được chúng hết!”
Alice càng lúc càng thấy khó hiểu, nhưng cô bé thấy có lẽ tốt nhất là không nói gì cả, cho đến khi con vật đó nói xong phần của nó.
“Cứ làm như nguyên việc ấp trứng thôi đã không đủ mệt rồi,” con Bồ câu nói, “vậy mà ta vẫn còn phải canh chừng lũ rắn bọn mi suốt ngày suốt đêm! Ta đã không được chợp mắt chút nào trong suốt ba ngày rồi!”
“Tôi rất xin lỗi vì đã làm phiền bạn,” Alice nói, khi đã dần dần hiểu ra được ý nó định nói.
“Và chỉ vừa khi ta đã chọn lấy cái cây cao nhất trong cả khu rừng!” con chim tiếp tục nói, giọng càng lúc càng rít lên the thé. “Chỉ vừa khi ta nghĩ cuối cùng đã thoát được khỏi bọn mi, các người lại phải lao thẳng từ trên trời xuống! Ôi, lũ rắn các người!”
“Nhưng tôi không phải là một con rắn, tôi đã nói với bạn rồi mà!” Alice nói. “Tôi là… là…”
“A! Thế cô là cái gì hả?” con Bồ câu nói. “Ta có thể thấy cô đang sắp sửa bịa ra một cái tên nào đó đấy!”
“Tôi… tôi là một cô bé,” Alice nói, có chút băn khoăn, khi cô bé nghĩ lại về tất cả các sự thay đổi mà cô bé đã trải qua suốt từ sáng tới giờ.
“Nghe thuyết phục nhỉ!” con Bồ câu nói bằng một cái giọng cực kỳ mỉa mai. “Ta đã thấy rất là nhiều các cô bé rồi, nhưng chưa bao giờ thấy đứa nào với cái cổ dài như của mi hết! Không, không! Mi là một con rắn; đừng có chối cãi làm gì vô ích! Ta đoán hẳn tiếp theo đây mi sẽ nói rằng, cả đời mi chưa bao giờ được ăn trứng!”
“Tôi đã có ăn trứng rồi chứ, tất nhiên,” Alice, vẫn luôn rất thật thà, nói. “Nhưng các cô bé thì cũng ăn nhiều trứng như là các con rắn vậy, bạn biết đấy.”
“Ta không tin điều đó,” con Bồ câu nói; “nhưng nếu đúng thế, thì chúng cũng là một loại rắn, thế thôi.”
Đây quả là một ý tưởng mới lạ đối với Alice, nó khiến cô bé phải im lặng suy nghĩ mất vài phút, con Bồ câu liền nhân cơ hội này nói tiếp, “Cô đang tìm trứng, cái đó ta biết chắc chắn; vậy thì với ta, có quan trọng gì chuyện cô là rắn hay là một bé gái?”
“Nó có quan trọng với tôi,” Alice vội vàng nói. “Nhưng tôi không phải đang đi tìm trứng, và kể cả nếu tôi có tìm đi chăng nữa, thì cũng không phải trứng của bạn: tôi vốn không thích ăn trứng sống.”
“À, vậy thì mau biến đi!” con vật nói, sưng sỉa, rồi quay trở lại chỗ cái tổ của nó. Alice cố cúi xuống xa hết mức có thể, bởi cái cổ dài ngoằng của cô bé cứ bị vướng vào mấy cái cành cây, và cứ chốc một cô bé lại phải dừng lại để gỡ nó ra. Sau khoảng một lúc, cô bé mới nhớ ra là mình vẫn còn giữ mấy mẩu nấm ở trong tay, và thế là rất cẩn thận, cô bé bắt đầu cắn một miếng nhỏ ở bên này, rồi lại một miếng nhỏ khác ở bên kia, và lúc thì cao lên, lúc thì hóa nhỏ lại, cho đến lúc cô bé thành công trong việc trở lại chiều cao bình thường của mình.
Đã quá lâu rồi cô bé mới được trở lại kích cỡ thật của mình, đến nỗi lúc đầu cảm giác còn có hơi là lạ; nhưng rồi chỉ sau vài phút là cô bé đã quen lại được với nó ngay, và lại bắt đầu tự nói chuyện với mình như trước. “Được, thế là đã xong được một nửa kế hoạch! Tất cả những cái trò biến đổi này chứ, mới khó hiểu làm sao! Chẳng bao giờ biết được một phút sau mình sẽ trở thành cái gì nữa! Nhưng thôi, cuối cùng mình cũng đã về được kích thước đúng của mình rồi; việc tiếp theo là làm sao vào được khu vườn tuyệt đẹp đó đây. Làm thế nào đây nhỉ, mình tự hỏi?” Vừa dứt lời thì cô bé thấy mình đã đến được một chỗ rất rộng rãi, có một ngôi nhà nhỏ ở đó, cao chỉ khoảng có hơn một mét[3]. “Dù cho có bất kỳ ai sống ở đó đi nữa,” Alice tự nhủ, “cũng không thể lại gần họ với cái kích cỡ thế này được, sao, vì nó sẽ dọa cho họ sợ mất vía đi mất thôi!”. Vậy là cô bé liền gặm một miếng nấm nhỏ bên tay phải, và chỉ dám lại gần ngôi nhà khi mình đã thu nhỏ lại, chỉ còn cao có khoảng hơn hai chục phân.[4]
_______________________________
[1] Bài thơ “How doth the little busy bee,” , xin xem lại ở phần chú thích cuối chương hai
[2] Nguyên bản: “three inches”, tức ba ing, bằng khoảng 7,6 cm
[3] Nguyên bản: “four feet high” tức bốn foot, bằng khoảng 1,2 mét
